کتاب مینوی خرد

کتاب مینوی خرد

کتاب مینوی خرد، گنجینه‌ای ارزشمند از دانش و خرد باستانی ایران است که به زبان پارسی میانه نگاشته شده و میراثی گرانبها از دوران ساسانی را در خود جای داده است. این اثر سترگ، مجموعه‌ای از پرسش و پاسخ میان «دانا» و «مینوی خرد» (روح عقل) است که در آن به مباحث گوناگون فلسفی، اخلاقی، اساطیری و تاریخی پرداخته می‌شود. نام کامل کتاب، «مینوی خرد دادستان» است که «دادستان» به معنای حکم، رأی یا فتوا می‌باشد و نشان‌دهنده جنبه داورانه و راهگشای محتوای آن است.

این کتاب کهن، در 63 فصل تدوین شده و شامل یک دیباچه و 62 پرسش و پاسخ است. اهمیت مینوی خرد در اشتمال بر نکات و اشارات اساطیری فراوان و همچنین بیان باورهای دینی و جهان‌بینی ایرانیان باستان است. گمان می‌رود زمان تألیف این اثر به اواخر دوران ساسانی بازگردد. در این کتاب، همچنین به وقایع تاریخی مهمی مانند نبردهای ایرانیان با ترکان و رومیان اشاره شده است که ارزش تاریخی آن را دوچندان می‌کند. از ویژگی‌های بارز مینوی خرد، عدم تأثیرپذیری از زبان فارسی نو از لحاظ دستوری و واژگانی است که نشان‌دهنده اصالت و کهنگی آن است.

ترجمه مینوی خرد به فارسی امروزی توسط استاد برجسته، احمد تفضلی، این اثر گرانبها را در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است. این ترجمه که در سال 1354 منتشر شد، حاصل سال‌ها پژوهش و تحقیق این ایرانشناس نامی بوده است. پیش از آن نیز، تفضلی در سال 1348 واژه‌نامه‌ای برای این اثر منتشر کرده بود که نشان از دقت نظر و عمق مطالعات ایشان دارد.

ویژگی های کتاب مینوی خرد

• زبان: پارسی میانه (پهلوی)
• قالب: مجموعه پرسش و پاسخ
• محتوا: فلسفی، اخلاقی، اساطیری، تاریخی و دینی
• تعداد فصول: 63 فصل (شامل دیباچه و 62 پرسش و پاسخ)
• اهمیت: منبعی غنی برای درک باورها و فرهنگ ایران باستان
• ترجمه: فارسی امروزی توسط احمد تفضلی
• زمان تألیف: احتمالاً اواخر دوران ساسانی
• اشاره به وقایع تاریخی: نبردهای با ترکان و رومیان
• دستور زبان و واژگان: عدم تأثیر از زبان فارسی نو

درباره مترجم

احمد تفضّلی (زادهٔ 16 آذر 1316 – درگذشتهٔ 24 دی 1375) یکی از نامدارترین زبانشناسان، ایرانشناسان، پژوهشگران و مترجمان معاصر ایران بود. او استاد زبان‌های باستانی در دانشگاه تهران و از متخصصان برجسته زبان‌های پارسیگ و پارتی در سطح بین‌المللی به شمار می‌رفت.

تحصیلات عالی او در دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران آغاز شد و با دریافت مدال درجه اول فرهنگ از دارالفنون، دیپلم ادبی گرفت. سپس برای ادامه تحصیل به انگلستان رفت و در مدرسه زبان‌های شرقی دانشگاه لندن، مدرک فوق لیسانس خود را در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران دریافت کرد. او همچنین دوره تحقیقاتی کوتاهی را در پاریس گذراند و در نهایت در سال 1345 با پایان‌نامه‌ای درباره تصحیح و ترجمه متون اوستایی، درجه دکتری خود را از دانشگاه تهران اخذ کرد. تفضلی سال‌ها به عنوان پژوهشگر در ادارات و بنیادهای فرهنگی مشغول به کار بود و از سال 1347 به تدریس در دانشگاه تهران پرداخت. او همچنین عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و مدتی معاون علمی و پژوهشی این فرهنگستان را بر عهده داشت. تسلط کامل وی بر زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، عربی و آشنایی با زبان روسی، او را به یکی از جامع‌ترین پژوهشگران دوران خود تبدیل کرده بود.

کاربردها

• مطالعه تخصصی: ابزاری ضروری برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های زبان‌شناسی، ایران‌شناسی، تاریخ باستان و ادیان و عرفان.
• آشنایی با فرهنگ و اندیشه ساسانی: درک عمیق‌تر از جهان‌بینی، باورها، و ارزش‌های ایرانیان در دوران ساسانی.
• بررسی مفاهیم فلسفی و اخلاقی: مطالعه اندیشه‌های کهن در باب عقل، خرد، عدل و معنای زندگی.
• تحقیقات تاریخی: شناخت اطلاعات ارزشمند درباره وقایع و روابط ایران باستان با دیگر تمدن‌ها.
• یادگیری زبان پارسی میانه: به عنوان متنی کهن، می‌تواند منبعی برای یادگیری و درک ساختار زبان پارسی میانه باشد.
• مطالعات تطبیقی: امکان مقایسه مفاهیم و مضامین با سایر متون دینی و فلسفی.