کتاب شاهنامه بزرگ ایلخانی‏‫

کتاب شاهنامه بزرگ ایلخانی‏‫

کتاب شاهنامه بزرگ ایلخانی، گنجینه‌ای بی‌نظیر از هنر و تاریخ ایران، شاهکاری است که از دل دوره باشکوه ایلخانان مغول برآمده است. این اثر که به نام «شاهنامه دموت» نیز شناخته می‌شود، به عنوان کهن‌ترین و آراسته‌ترین نسخه نگارگرانه شاهنامه باقی‌مانده از ادوار گذشته، ارزش استثنایی دارد. هرچند از نگاره‌های زیبای این نسخه، که با خط نسخ دلنشین آراسته شده بود، تنها برگ‌هایی چند به دست ما رسیده است، اما همین بازمانده‌ها نیز گواهی بر عظمت و ظرافت هنر ایرانی در آن دوران هستند.

تخمین زده می‌شود که شاهنامه دموت در حدود سال 700 هجری قمری به نگارش درآمده و تا زمان سلطنت محمدعلی شاه قاجار در کتابخانه کاخ گلستان نگهداری می‌شد. متأسفانه، آشفتگی‌های آن دوران سبب شد که بخش‌هایی از این اثر ارزشمند به خارج از کشور منتقل شده و در پاریس، توسط عتیقه‌فروشان، برگ‌هایی از نگاره‌های آن به صورت جداگانه فروخته شده و برگ‌های فاقد نگاره نیز از بین بروند. با این حال، امروزه 77 برگ مینیاتوردار از این دستنویس در موزه‌های سراسر جهان شناسایی شده است که هر یک، دریچه‌ای به سوی تاریخ و فرهنگ غنی ایران باز می‌کنند.

این شاهنامه، نمونه‌ای برجسته از شاهنامه‌های نقاشی شده است و سبک خاص نقاشی ایران در دوره ایلخانان را به شکلی درخشان به نمایش می‌گذارد. ویژگی‌های منحصر به فرد و ارزش هنری این اثر، به ویژه در نگاره‌های بازمانده، نشان‌دهنده اجرای دقیق و هنرمندانه آن است. شباهت در برخی نگاره‌ها، احتمال اجرای آن‌ها را توسط یک هنرمند واحد یا کارگاهی حرفه‌ای وابسته به حکومت و تحت نظارت استادان خبره افزایش می‌دهد. هدف اصلی پدیدآورندگان این اثر، معرفی شاهکارهای بزرگ دوره ایلخانی به عنوان نقطه‌عطفی حیاتی در تاریخ نقاشی ایرانی بوده است.

گردآورندگان این کتاب با بررسی‌های عمیق و مطالعات تصویری بر روی نقاشی‌های دوره‌های بغداد سلجوقی، ایلخانی و تیموری، و مقایسه آن‌ها، سیر پیشرفت و تکامل هنر نقاشی در این دوران را به نمایش گذاشته‌اند. کتاب شاهنامه بزرگ ایلخانی، فرصتی مغتنم برای علاقه‌مندان به تاریخ، هنر، ادبیات و فرهنگ ایران باستان است تا با یکی از گرانبهاترین میراث‌های فرهنگی کشورمان آشنا شوند.

ویژگی های کتاب شاهنامه بزرگ ایلخانی‏‫

• نام اثر: شاهنامه بزرگ ایلخانی (شاهنامه دموت)
• دوره تاریخی: ایلخانان مغول
• قدمت تخمینی: حدود سال 700 هجری قمری
• نوع اثر: نسخه خطی مصور (شاهنامه نگارگرانه)
• اهمیت هنری: نمونه‌ای برجسته از سبک نقاشی ایران در دوره ایلخانان، کهن‌ترین نسخه نگارگرانه بازمانده
• وضعیت کنونی: برگ‌های باقی‌مانده در موزه‌های مختلف جهان
• خطاطی: خط زیبای نسخ
• محتوا: شامل 77 برگ مینیاتوردار شناسایی شده
• ارزش تاریخی: نمایانگر هنر، فرهنگ و تاریخ دوره ایلخانان

کاربردها

• مطالعات تاریخی: درک عمیق‌تر از دوران حکومت ایلخانان و تحولات اجتماعی-فرهنگی آن دوره.
• تحقیقات هنری: مطالعه و تحلیل سبک نقاشی دوره ایلخانی، تکنیک‌ها و مضامین بصری.
• علاقه‌مندان به ادبیات: شناخت یکی از مهم‌ترین آثار حماسی ایران به همراه تصاویر تاریخی.
• پژوهشگران هنر: بررسی تطبیقی هنر نقاشی ایران در دوره‌های مختلف (سلجوقی، ایلخانی، تیموری).
• معرفی میراث فرهنگی: استفاده در کلاس‌ها و سخنرانی‌ها برای معرفی شاهکارهای هنری و ادبی ایران.
• کلکسیونرها و مجموعه‌داران: به عنوان یک اثر هنری و تاریخی ارزشمند (در صورت دسترسی به نسخه‌های بازنشر شده یا اطلاعات دقیق).